RL Thanmawia "Dam lai Pialral"

  -V. Lalberkhawpuimawia 

“Nun hlui ngaih lunglen hi mihringte zinga natna chi khat a ni ve kumkhua a, a vei na zual erawh an awm ni maiin a lang” (Lung Min Lentu, 16) tiin ‘Dam lai Pialral’ tih hla phuahtu RL Thanmawia chuan a sawi a. Nun hlui ngaih hi mi zawng zawng lunglenna ni lo mah se a lungleng zualte leh hmu thiamte thlirna a\anga lo chhuak thu leh hla erawh mihringte tan inhnemna leh inenletna \ha tak a ni thung.

Mihring dam chhunga nun hlimawm leh nuam kan tih ber hi inzawt ta ila, kan chhan dan a in ang lo mai thei, mahse \hatlai hun, vanglai nun hi hun nuam titu erawh an tam ber awm e. RL Thanmawia pawh hian mihring nuna vanglai nun hlutna leh mawina chu a hmu chiang hle a, he hlaah hian chu hun, “Dam lai pialral” ti hiala a sawi hi kan chhui zui dawn a ni.


I. ‘Dam lai pialral’

            Mizo pi pute ngaihdanah chuan mihringte kan thih hnu hian kan thlarau chu a thi ve thei tawh lo a, chu thlarau chuan a awmna tur lam a pan a, “…thih hnuah awmna tur hmun pahnih awmin an sawi a, pakhat chu ‘pialral’ an ti a, vanram kan tih ang deuh hi a ni. Pakhat chu ‘mitthi khua’ an ti a…” [quoted in Pi pu zun zâm, 200] Mitthi khua ai chuan pialral chu hmun chungnung zawk a ni a, pialral hmunah chuan hnathawh a ngai lova, faisa ringin nuam takin an khawsa thei a ni. Mahse, chu pialral thleng tur chuan an damlaia an thil tih leh hlawhtlinna chu a tehna ber a ni.

            Sakhaw thar kan vawn hnuah pawh he pialral thumal hian kan thu leh hlaah hmun a chang lian hle a, a kawh leh pianhmang danglam si lo hian chu pialral chu hun leh hmun nuam, duhthusam ram sawina langsar tak a ni. Kan sakhaw thar vanram pawh van pialral tiin kan sawi fo a, Zofate thlirna mit a\ang chuan a fiah em em a ni. Mihring dam chhunga duhthusam khawvel ‘pialral’ thlen chu thil awhawm tak a ni.

            RL Thanmawia hla “Dam lai pialral” chu mihring nun vanglai leh \hatlai hun a ni a, “Vang lai ni leh vul lai ni kha, / Dam lai pialral a lo ni e;” [Chang 3-na] tiin chiang takin a lo tarlang a. Chu hun chu mihring nun hlimna leh lawmna, duhthusam zawng zawng kimna hun nuam a ni a, mah se, chu hun chu hun inher avanga danglam \hin mihring kan nih miau si avangin hun kal zel hian chu hun \ha, vanglai nun chu a liampui avanga a uina leh sunna hla a ni.

II. Dam lai pialral leh Elegy (Sunna hla)

            Elegy hi hmasang Greek ho chinchhuah leh an hla ziarang langsar tak a ni a, a tir lamah chuan a hla thu ken aiin a hla pianhmang hian a hril zawk a, mahse hun kal zelah a hla thu ken chu elegy nihna tehna ber a lo ni ta a ni.

Elegy hi mitthi tawhte uina leh sunna hla chang a ni bik lo va; Rilru tihnual thei leh tingui thei thil chi hrang hrang chunga lungngaihna leh thinurna chhakchhuahna pawh a ni thei. A \henin nunhlui an \ah a; a \henin \uanna hmun hlui an \ah a. Hmangaihna thamral ta sunna hla a awm a; ran chuam thi sunna hla a awm bawk. Chutiang chuan hringnun lungngaihna leh hlawhchhamna te, nun tinguaitu hrang hrangte \ahna leh sunna hla pawh a ni thei a ni. [Hringnun, 41]

          RL Thanmawia pawh hian vanglai nun a sunna he hlaah hian chiang takin kan hmu a, hun danglamin mihring nun a tidanglam zel a, kan kum upa zel chu pawi a ti a, vanglai nun chu a sun na hle tih he hlaah hian kan hmu. Elegy ziarang zingah mimal nun lam ai mahin mipui nawlpui huap thil hi a langsar zawk fo a, heng hi Mizo hla huangah pawh a tam hle. Dam lai pialral hla pawh hi mihring tung chho a kal chuan kan hmachhawn vek, kan vei leh ngaih em em vek a ni a, mi tin a huap zo va, tu tan pawh he vanglai nun hi sun tlak leh ngaihawm a ni.

“Hla \ha chu mi tin huapzo (universal) a ni fo \hin. Hla phuahtu rilrua hla phuahtirtu (inspiration) chu mi tu emaw leh thil pakhat emaw chauh pawh nise, mitin huapzo tura phuah chhuah hian a ti hlu zual \hin. Hlathua hming bik (personal noun) a lan te hian mitin a huap zawh loh phah \hin” (Literature Lamtluang, 104,105)

tiin H. Laldinmawia chuan poetry \ha ziarang a sawi a. He hla pawh hi mi tin huapzo (universal) \ha tak a ni a, vanglai ngaihtuah ngai lo tan pawh min ngaihtuah thar tirtu leh a la hmang lo tan pawha hman chakawm tak niin he hlaah hian kan hmu.

Pi leh pute duhaisam kha,

Luahtu, chentu kan lo ni e;

Nghilh rua em ni lal lai ni kha,

Chan tawk lung reng a awi mang e;

Hma tiang dâwnin kan kur lo va,

Hlimni kawlh a liam lo ve. [Chang 3-na]

            Elegy ziarang langsar tak leh pawimawh tak chu a tawpa inhnemna thu an dah \hin hi a ni [62]. He hla phuahtu hian a vanglai nun liamta chu ui hle mah se tih theih a nei tawh lo tih a inhria a, ‘Maurua dawn tuai ka ring lo ve’ tiin mau pawh a puitlin hnu chuan a tuai nawn tawh ngai lo tih a hre chiang a, chutiang nun nei ve mihringteah pawh chuan beiseina a nei lo. Duhthusam khawvel a\angin dam lai pialral chu a koh let theih nise tia thlirin suangtuahna nen a din a, chu chu mumang ram mai niin a hre leh a. Chuvang chuan “Mang\ha, mang\ha, kumtluang atan” tiin a thlah liam ta hial a ni.

III. Damlai pialral leh khuarel (nature)

            Thu leh hla inlumlet hun \hen pawimawh tak Romanticism hun laia an thu ken langsar tak chu khuarel thilte nena mihringte inlaichinna leh pawimawhna a ni. Dam lai pialral hlaah hian khuarel thilte chu inban lek mawi takin kan hmu a, mihring nun fiahna \angkaia hman a nih rualin an mawina leh nihna chu khaikhinna buklung atan hman a ni tih kan hmu thei bawk.

            He hla chang 2-na ah chuan,

                        Vanglai leh vullai ni kha,

                        Thinlai ai ang a cham reng e;

                        A mawi zual \hin chhingmit thla-ah,

                        Chhingtu khumtu an awm nem le;

                        Senhri par leh thingsiri par,

                        |uahpui leh vau vul lai zawngte;

                        Zozam par leh phunchawngpui par,

                        Chhing zo, khum zo an awm nem le.

tih kan hmu a. He chang hi ngun taka thlirin mihring nuna vanglai hun leh Zoram par mawite chu hmehbel tehkhinna hmangin a tehkhin ber niin a lang. |hatlai hun mawina leh nawmna chu he khawvel kan nun chhung hian a tluk an awm lo ang bawkin Senhri par leh zozâm pârte pawh hian tluktu leh khumtu an awm lo niin a sawi a, an mawina sang ber ve ve hi he hla phuahtu hian a \hui kawp ni maiin a lang.

            Chang 4-naah chuan,

                        Ramloh lentu a hring reng a;

                        Zokai siktui a thiang reng e;

                        Buannela tla sapial zawng lah

                        Zate’n, hlimte’n an her siau ve;

                        Phengphe leng leh limngha zawngte,

                        Par tin thang leh thing hnah nemte,

                        Danglam lovin an awm reng e.

            Ramngaw leh a chhunga awm thilsiamte chu he hla phuahtu thlirna mual a\ang chuan an danglam ngai lo, an mawina leh \hatna mai bakah an nunphung leh khawsak dan thleng pawhin a ni ngei ang. Mahse a dawt chângah erawh chuan, “Hringnun kal siam a dang si \hin” tiin, kum leh hun inthlak hian mihringte chu kan hmel leh nunphung thlengin min thlak danglam zel  a, dinthar leh theih loh upatna chuan min nang \hin niin a sawi bawk. He thil a\ang hian he hla phuahtu hian mihringte aiin khuarel thil (nature) te dinhmun leh nihna chu a dahsang zawk niin a lang. “Ramloh lentu a hring reng a”, Siktui thiang tuina a danglam loh lai hian mihring nun erawh hun inthlak avang hian ‘Sakhmel sensiar puan ang a hlui’ tiin a sawi thung.

IV. Dam lai pialral leh Poetic Technique:

            Hla mawina tehna langsar ber chu a hla thu hman leh chheh danah hian a ni mai awm e. A phuahtu remhriatna leh thiamna hi an hlaraw hman leh an remkhawm  dan hian a hril thui viau a, chu chuan chhiar a tinuam a, a fiahin mi a hneh hma \hin. Chutiangah chuan poetic technique kan tih hi a pawimawh hle. Hei hi “hla thu timawi a, tifiah leh tichiang tura hla thu hman thiamna hi a ni” [85] tiin a fiah famkim ber awm e. 

            He hla phuahtu hian he hlaah hian hla thu mawi leh nalh tak tak maiin vanglai nun hi a sawifiah a, a sun  tih kan hmu. He hlaa poetic technique langsar zual deuhte chu- a hmasa berah chuan a hla thupui – ‘Dam lai pialral’ tih hi metaphor kan tih, hmehbel tehkhinna mawi tak kan hmu a. Mihring nun vanglai hun chu kan dam hun chhunga duhthusam khawvel angina a rawn hmehbel a, pialral thurina chiangte tan chuan a fiah bik em em a ni.

            Hei bakah hian simile kan hmuh heng- ai ang cham, puan ang hlui, chhawl ang uai, nau ang nui tih leh nau ang awi lai tihte hian a hla a tifiah hle bawk a. Nula leh tlangval hming aiawh (symbol) atan Hauthang val leh Lenghermawii tih a hmang bawk. Allution- hla thu kara thawnthu nei dah lan kan hmu bawk a. Tlumtea chuan vanchung nula nupuiah a nei a, an thil theihnghilh lam tura Tlumtea kal hlan chuan a nupui chu phung (\aunu) in a lo dawlh daih mai a; Phungpuinu chuan nghakhlel takin Tlumtea a lo thlir a, chutiang bawkin an khuate chuan Tlumtea leh a nupui lo thlen hun chu nghakhlel takin an lo thlir ve bawk niin thawnthuah kan hmu a. He thawnthu a Tlumtea an nghahhlelh ang mai khan vanglai nun chu nghahhlelhawm tak niin a rawn tar lang.

V. Kharna

            Hla hi a hlutna pawh tur hian chhuizui a, bihchian a ngaih chang a awm fo \hin. Hla tam tak hi a phuahtu suangtuahna leh mithla theih baka lo dawnsawn theih a nih laiin a \hen erawh thlirna hmun a zirin a kal hrang daih thei bawk. Art hlutna hi a thlirtu (subject)-ah a innghah thu em avangin hmuh dan leh hriat dan erawh danglam thei a ni. RL Thanmawia dam lai pialral hi kan dam lai pialral ni ve kher lo mah se thu leh hla khelmualah chuan a mawina leh \hatna hi sawinep a har viau ngei ang.

*******************

 

 

Work Cited:

Thanmawia, R.L,. Lung Min Lentu. Aizawl: RL Thanmawia, 2006. Print

- Ngirtling Bu Thar. Aizawl; College text Book Editorial Board, MZU. 2017. Print

Renthlei, Nununa,. Hringnun (Poetry thlurbingna leh Poem hrang hrang). Mizoram Publication Board. 2007. Print

Lalthangliana, B. (edt). Pi pu zun zam (Mizo Hla leh Culture Zirna). Aizawl: Archive Committee, Govt. Hrangbana College, Aizawl. 2008

Laldinmawia, H. Literature Lamtluang (Classical to Contemporary Literary theory and Criticism: An introduction). Aizawl: KL Offset printer, Tuikhuahtlang,(Revised & Enlarged) 2018. Print

Bibliography

Dokhuma, James., |awng Un Hrilhfiahna. Aizawl: R. Lalrawna, Electric Veng, Aizawl. Fifth edition, 2014. Print

Laldinmawia, H. Literature Lamtluang (Classical to Contemporary Literary theory and Criticism: An introduction). Aizawl: KL Offset printer, Tuikhuahtlang,(Revised & Enlarged) 2018. Print

Renthlei, Nununa,. Hringnun (Poetry thlurbingna leh Poem hrang hrang). Mizoram Publication Board. 2007. Print

Rinawma, Lal., edt., Mizo Thawnthu Thlirzauna, Govt. Hrangbana College, Aizawl. 2014. Print

Thanmawia, R.L,. Lung Min Lentu. Aizawl: RL Thanmawia, 2006. Print

Chuailo Bu Thumna. Din Din Heaven, Ramhlun South, Aizawl. 2015. Print

Mizo Hnahthlak thawnthu. Volume 1-III, Din Din Heaven Publication, Ramhlun South, Aizawl-2009, 2010

Vannghaka, KC. Literature Zungzam. Aizawl: Vanhlupuii, Bawngkawn, 2014. Print

Lalthangliana, B. (edt). Pi pu zun zam (Mizo Hla leh Culture Zirna). Aizawl: Archive Committee, Govt. Hrangbana College, Aizawl. 2008

No comments:

Post a Comment

HRISELNA HNUK-FAINA

 Natna khuma damdawi nena enkawl ngai khawpa natna kan neih hian dam hlutzia kan hre \hin a, kan natna avangin kan hun hman tawh kan chhui l...