RL Thanmawia – “Enna Ropui” Hla Thlirna

 RL Thanmawia – “Enna Ropui” Hla Thlirna

-V. Lalberkhawpuimawia

Thuhmahruai:

            Hla hi mihring nun inbunruahna leh kan duhthusam inbunruahna \ha ber zinga mi a ni mai awm e. Hla phuahtu chuan a vei leh enghelh te, a hlimna leh lawmna zawng zawng chu a hlaah a puangchhuak thei a, chu chu hla hlutna pawimawh tak a ni thei bawk. RL Thanmawia pawh hian a hla te hmang hian hian hringnun hi a puangchhuak a, he kan chenna khawvela kan thil hmuh leh hriatte nena hringnun inkungkaihna hi a hla tam berah hian kan hmu.

            Kan hla thlir tur ‘Enna Ropui” tih hlaah pawh hian enna ropui-- thiamna leh, hringnuna a hlutna chu a tarlan tum ber a ni. Chubakah ral ve ngai tawh lo tur thiamna a nihna chu he hringnun nen hian a khaihkhinna te kan thlir ho dawn a ni.

‘Enna Ropui’ chu enge ni?a

            He hla thupui, Enna Ropui hi he hla phuahtu hian thiamna (zirna) tiin he hlaah hian a sawifiah a. |awngah hian thu inkawkalh (opposite) chi hrang hrang a awm a, eng thumal lehlam chu thim a ni a. Chu thim tiengtu ropui tak eng chu tehkhinna hmangin zir thiamna hmangin a rawn sawifiah a, tichuan thim chu chu thiamna in a thlen ve loh hmun te chu a ni tih kan hre tel thei bawk ang.

            Enna Ropui, thiamna chu khawvel thil mawi leh hlu zinga mi niin he hla phuahtu hian a sawi a. Mi tifing a, thiamna leh hriatna petu, hmasawnna kawng hruaitu pawimawh a nih avang hian ‘ropui’ nihna pe in, ‘Enna Ropui” tiin a sawi ta a ni.

Prof. RL Thanmawia


A hla sawifiahna

            Chibai bukna hmanga rawn \anin he hla phuahtu hian enna ropui chu khawvela chengte tan thil mawi tak niin a sawi a. Mihring nun khalhngiltu leh enkawltu a nih avangin, nuin a fa hmangaih taka a kaihruai \hin ang maia mihringte nuna finna hlantu niin a sawi bawk.

            He hla chang thumnaah hian chu thiamna sulhnu chu a rawn tarlang a,

                        I sulhnu lah tuanmanga’n

                        Ser ang cham si hringmi zinga’n

            tiin mihring nunah hian a peng bo ngai lo niin a rawn sawi a. Hmanlai finna lamah hmasa – Aigupta ho te, Greek leh Rom lal ram ropuina chenin enna ropui ‘…zar zo mai an lo ni e’ tiin a sawi bawk.

            Thli chuan hmun tin fangin thinghnah te a rawn chhem \il a, hnah thar a rawn chhuak leh \hin chu tehkhinna atana hmangin a fan chin apiangah hmasawnna thar a rawn chhuahpui a, chu chuan hlimna a rawn thlen niin he hla chang 4 leh 5 naah te hian kan hmu bawk.

            He hla chang ruknaah hian khawvel enna petu ni chungchang a rawn sawi a. Chu ni chu chhak lam a\angin a rawn chhuak a, a her zel a, a ral leh \hin. Mahse, chu enna ropui erawh chu khawtlang lam a\anga rawn chhuakin khawchhak ram rawn pan chho zel niin a sawi thung. Hei hi Zosap te leh Zoram inkar a sawina a ni tih a hla chang dawtah kan hmu leh bawk a.

                        Sappui mingo zarah a kai,

                        I eng zung zam kan zoram lai,

                        …..

                        Hmana thim hnuai leng \hin te,

                        I engah lawmin an leng ta e;

            tiin chu enna ropui, thiamna chuan Zawlbuka mu dul \hin \halaite chu zirna in (school/college) ah a kai tir ta niin a sawi bawk.

A hla chang tawp lamah chuan mihring nun a rawn tarlang a. Mihring nun chu – mumang ang leh hlimthla ang maia ral leh mai \hin a nihzia a rawn sawi a. He hla phuahtu hian amahah rawn kai lutin, “Kei chu fam mah ila chatuan atan, / Cham reng ang che kan Zorama’n” tiin Zoram tan malsawmna thlentu ni turin a sawm zui bawk. Tichuan, a tawpnaah chibai bukna hmang bawkin Zofate tana enna ropui chu thil mawi a nihzia a sawiin a khar ta a ni.

 

A hla kalhmang:

            He hla hi hla sei tawk tak, tlar sawmruk (60) zet a ni a. Hla chang kua (9) awmin chang khatna leh changkuana hi tlar hnih chiah a rawn hmang a. Heng hi sawihawnna leh tlipna ang pawhin kan hmang thei ang a.  A chang dang, chang 2, 3, 4, 5, 6, 7 leh chang 8 na te erawh chu chang tin tlar riat (8) zel a rawn hmang thung.

            He hlaah hian mumal leh awmze nei takin rhyme scheme kalpui a ni chiah lova. Amaherawhchu a tam berah hian chang tina tlar hnih zel inkawpin emaw tlar li te pawh a \henah chuan a hla thu tawp (end rhyme) a rawn hmang  a. He hla han chhiar hian tlar tawp ri inmil (end rhyme) hi a ngaipawimawh viau tih kan hmu thei bawk.

‘Enna Ropui’ Hlutna

            Thil ropui kan tihte hian hlutna an nei fo \hin. He hla phuahtu pawh hian enna ropui a tih ‘thiamna’ hi a hlutna chi hrang hrang a rawn tarlang a. Hei hi kawng \henkhatah chuan a finthuril (philosophy) pawh a ni thei bawk ang. Chu’ng chu i han thlir leh thuak thuak teh ang:-

·         ‘Finna rohlu min hlantu” (5) – Mihringte nuna finna min petu chu he zir thiamna hi a nih zia a rawn sawi.

·         Ram ropuina- (17) Rom leh khawvel mi ropui kan hriat rengte ropuina chu an thiamna a ni. Chuvangin ram ropui tak ni turin ‘enna ropui’ hi a hlu a ni.

·         Hmasawnna thlentu (32) – Hmasawn zelna kawnga pawimawh chu thiamna a ni a, chu chu enna ropui hlutna pakhat he hlaa kan hmuh chu a ni.

·         Malsawmna -  (50’s) Thu leh hla \awngkaa inhlan chhawng mai \hin, khua leh khua indoa tukchhuaka hnathawk \hin Zofate chu zirna avangin thiamna kan dawng a, chu chuan malsawmna tam tak min thlen ta kan ti thei ang.

‘Enna Ropui” leh a tehkhinna te

            Thusawi thiam kan tehna te, thuziak thiam kan tehna langsar tak chu an sawifiah thiam dan a ni ber. Chutianga kan thusawi tifiah tur chuan entirna tehkhin tur kan mamawh fo \hin. He hla phuahtu pawh hian Enna Ropui ropuina sawifiahna atan hian kan hmuh leh hriatchian tur ngei tehkhinthu a rawn hmang thiam hle.

·         Nu (Mother) – Nu in a fa a hmangaih taka a chawi lian angin, thiamna chuan mihringte finna kawngah min chawi seilian niin a sawi. (3-5)

·         Thli (wind) – Thli chuan hmun tin a fang a, thinghnah te a chhem \il a a, chu chuan hnah thar a rawn lan tir \hin. Thiamna pawh chutiang chuan a thlenchin a piangah hmasawnna thar a pe \hin. (19-34)

·         Ni (sun) – Ni eng chuan khawvel tan enna a rawn thlen a, chutiang ang chuan thiamna pawhin enna ropui a rawn thlen bawk. (35-42)

·         Mihring nun (human life) – He hla phuahtu hian mihring nun chu ral thuai \hin a ni tiin enna ropui erawh chu \hangthar te chena lo awmzel tur niin min hrilh. (49-58)

‘Enna Ropui’ Finthuril (philosophy)

            Hla hlutna hi tehkhawng awm lo mah se a chhunga thu inphum hlutna hi hla hlutna tehna atan chuan thil pawimawh ber a ni awm e. He hlaah pawh hian chutiang khehchhuah tur finthuril tak tak a awm a, a langsar te i lo thlir teh ang.

·         Lei mi, mihringte tana thil hlu a chu thiamna hi a ni.

·         Finna rohlu min hlantu chu he zir-thiamna hi a ni.

·         Hmingthanna leh ropuina min thlentu a ni.

·         Khawvela thil nungte hi kumhlun tur kan awm lo, Mihringte ngei pawh hi.

·         Zoram thim hnu enga min hruaitu chu he thiamna hi a ni.

 

Tlangkawmna

            He hla a\ang hian thiamna hi eng anga hlu nge a nih a, chu thiamna chuan eng thil nge a tih leh enge a tihtheihte pawh kan hmu thei. Chuvangin he hla phuahtu pawh hian Mizoram tivul zual turin a duh ber a ni. Chutihrualin thiamna tak tak pawchhuak zo tur khawpin keimahni lam hi kan inpe tawk em tih erawh kan inenletna tur nise. Kan lawm e.

 

**********************************

 

No comments:

Post a Comment

HRISELNA HNUK-FAINA

 Natna khuma damdawi nena enkawl ngai khawpa natna kan neih hian dam hlutzia kan hre \hin a, kan natna avangin kan hun hman tawh kan chhui l...